تیمی بین‌المللی از دانشمندان به کمک اطلاعات فضاپیمای افقهای نو ناسا و دو تلسکوپ زمینی دریافتند که یکی از بزرگترین و جدیدترین طوفان‌های منظومه شمسی ( لکه سرخ کوچک مشتری)، پر سرعت ترین باد‌هایی را که تا کنون بر سیاره‌ای وزیده است، داراست.
محققان افقهای نو، مشاهدات‌شان را از داده‌های فضاپیمای عازم پلوتون (که در اسفند 1386 از فراز مشتری گذشت)٬ اطلاعاتی از تلسکوپ فضایی هابل و تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه جنوبی اروپا (واقع در صحرای آتاکامای شیلی) ترکیب کردند. این اولین باری است که تصویری نزدیک و با کیفیت بالا از لکه سرخ کوچک(LRC) به دست آمده است. تصاویر از تلسکوپ‌های مداری و تلسکوپ‌های زمینی در طول موج‌های فرابنفش تا مادون قرمز میانی تهیه و با هم ترکیب شده است.
لکه سرخ مشتری یک واچرخه است٬ طوفانی که باد‌های آن در جهتی مخالف یک چرخه می‌چرخند٬ که در این مورد پاد ساعتگرد است. لکه سرخ کوچک تقریبا به بزرگی زمین و به قرمزی لکه بزرگ است ولی لکه بزرگ٬ شناخته شده‌تر است.
تکامل فوق‌العاده LRS با ادغام 3 طوفان سفید کوچک‌تر که از دهه 1930 مشاهده شده‌اند٬ آغاز شد. دو طوفان از این طوفان‌ها در سال 1376 در هم آمیختند و جفت ترکیب شده با طوفان سوم اصلی مشتری در سال 1378 ادغام شد. در اواخر سال 1383 به دلایلی نامعلوم طوفان مرکب قرمز شد. مشاهدات اخیر تاکید می‌کند که سرعت باد در LRS به میزان چشمگیری نسبت به سرعت باد طوفان‌های اولیه ( که در ماموریت های گالیله و ویجر ناسا در دهه‌های گذشته مشاهده شده بود) افزایش یافته است.
محققان به کمک دو تصویر موزاییکی که از دوربین تصویربرداری اکتشافی بلند مدت (LORRI) افقهای نو به دست آمده است٬ سرعت و جهت تازه‌ترین باد‌ها را اندازه گرفتند. علاوه بر آن دنبال کردن اثر حرکت ابر‌ها 30 دقیقه به طول انجامید. افقهای نو این تصاویر را از فاصله‌ای نزدیک به 2.4 میلیون کیلومتر از مشتری و با کیفیت 14.4 کیلومتر بر پیکسل تهیه کرد. بیشترین سرعت باد LRS در حدود 615 کیلومتر بر ساعت است که پا را فراتر از سرعت آستانه یعنی 156 مایل بر ساعت نهاده است که این امر این طوفان را در رده پنجم طوفان‌های زمینی قرار می‌دهد.
دکتر «اندرو چنگ»(Andrew Cheng) از آزمایشگاه فیزیک کاربردی(APL) دانشگاه جان هاپکینز که رهبری تیم مطالعه را بر عهده دارد٬ می‌گوید:" این طوفان همچنان در حال توسعه یافتن است و بعضی از تغییرات هنوز مرموز مانده‌اند. این مجموعه بی‌همتا از مشاهدات، اشاراتی درباره ساختار طوفان و ترکیب آن را به ما می‌دهد. انتظار داریم با توجه به این اشارات٬ نکات بیشتری درباره چگونگی شکل‌گیری این اغتشاش‌های جوی بزرگ در منظومه شمسی بدست آوریم".
اندازه لکه سرخ بزرگ مشتری بطور پیوسته در چندین دهه گذشته کاهش یافته است. به علاوه یک اغتشاش نادر در جو مشتری پیش از آن که افقهای نو مشتری را در سال گذشته مشاهده کند٬ آغاز شد. این اغتشاش، نا‌پدید شدن فعالیت در کمربند استوایی جنوبی٬ پدیدار شدن یک اغتشاش استوایی جنوبی در شمال لکه سرخ کوچک و دیگر تغییرات چشمگیر در ابر‌ها را شامل می‌شد.
چنگ می‌گوید:" این فرصتی فوق‌العاده بود تا مشاهدات یک مجموعه قدرتمند از تجهیزات ترکیب شوند٬ بدین علت که هیچ فضاپیمایی تا سال 2016 از مشتری دیدار نخواهد کرد". دانشمندان نقشه‌های تصویری LORRI از حرکت ابر‌ها را با تصاویر مرئی هابل و تصاویر نیمه مادون قرمز بدست آمده از «تلسکوپ بسیار بزرگ»(VLT) با هم ترکیب کردند. تکنیک نیمه مادون قرمز به دانشمندان اجازه می‌دهد تا ساختار‌های گرمایی و دینامیکی زیر لایه‌های ابر‌های مرئی را مشاهده کنند زیرا طول‌موج‌های مادون قرمز می‌توانند از میان ابر‌های مرتفع‌تر عبور کنند.
دکتر «هال ویور» (Hal Weaver)٬ عضو تیم مطالعه APL و دانشمند پروژه افقهای نو می‌گوید:" مشاهدات اخیر تاکید می‌کنند که ساختار‌های گرمایی٬ سرعت باد‌ها و ویژگی‌های ابر‌های لکه سرخ کوچک بسیار شبیه به این مشخصات در لکه سرخ بزرگ هستند. هر دو لکه سرخ تا پوش‌کره امتداد یافته‌اند".
این مشاهدات سرنخ‌هایی را از راز قرمز بودن لکه‌های بزرگ و کوچک نشان می‌دهند. سرعت باد‌ها و قدرت کلی LRS به میزان چشمگیری در 7 سال بین مشاهدات گالیله و افقهای نو (در مدت زمانی که طوفان قرمز شد) افزایش یافته است. دکتر «ایمی سایمون میلر» از مرکز فضایی گادرد ناسا می‌گوید: "مشاهدات این تفکر را تقویت می‌کنند که یک مکانیزم دینامیکی مشترک، قرمز شدن این دو سیستم مشتری را توضیح می‌دهد و این امکان وجود دارد که باد‌های طوفان‌زا مواد عامل رنگ قرمز را از زیر جو به بیرون بپاشند".
LRS اکنون از نظر اندازه و سرعت باد با لکه سرخ بزرگ مشتری که پیوسته در حال کاهش اندازه است، برابری می‌کند. مشاهدات اخیر فرآیندهایی را نسان می دهد که می تواند لکه سرخ بزرگ را از رشد باز دارد.
دکتر «گلن ارتن» از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا می‌گوید:" ممکن است لکه سرخ بزرگ همواره بزرگترین و قوی‌ترین طوفان در مشتری باقی نماند. تصویربرداری پیوسته از جو در حال تحول مشتری قطعا شگفتی‌های بیشتری را آشکار خواهد کرد".
منبع : ماهنامه نجوم
